B9 Vitamini

B9 Vitamini, folat olarak doğal olarak oluşan temel bir besindir. Vücudunuzda birçok önemli işleve hizmet eder. Örneğin, hücre büyümesinde ve DNA oluşumunda çok önemli bir rol oynar.

Düşük B9 vitamini seviyeleri, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli sağlık durumlarının artmış riski ile ilişkilidir:

• Yüksek homosistein. Yüksek homosistein seviyeleri, artmış kalp hastalığı ve felç riski ile ilişkilendirilmiştir (1,2)
• Doğum kusurları. Gebe kadınlarda düşük folat seviyeleri, nöral tüp kusurları gibi doğum anormallikleriyle ilişkilendirilmiştir. (3)
• Kanser riski. Düşük folat seviyeleri de artan kanser riskiyle bağlantılıdır. (4,5)

Bu nedenlerden dolayı, B9 vitamini takviyesi kullanımı yaygındır. 

Folat nedir ?

Folat, doğal olarak oluşan B9 vitamini şeklidir. Adı Latince yaprak anlamına gelen "folium" kelimesinden türemiştir. Aslında, yapraklı sebzeler en iyi folat kaynakları arasındadır.

Folat, benzer beslenme özelliklerine sahip bir grup ilgili bileşik için genel bir isimdir. B9 vitamininin aktif formu, levomefolik asit veya 5-metiltetrahidrofolat (5-MTHF) olarak bilinen bir folattır.

Sindirim sisteminizde, çoğu diyet folatı kan dolaşımınıza girmeden önce 5-MTHF'ye dönüştürülür (6)

Folik asit nedir ? 

Folik asit , pteroilmonoglutamik asit olarak da bilinen sentetik bir B9 vitamini şeklidir. Takviyelerde kullanılır ve un ve kahvaltılık gevrekler gibi işlenmiş gıda ürünlerine eklenir.

Folattan farklı olarak, tükettiğiniz tüm folik asit sindirim sisteminizde aktif B9 vitamini - 5-MTHF - haline dönüştürülmez. Bunun yerine, karaciğerinize veya diğer dokulara dönüştürülmesi gerekir (5, 6)

Yine de bu süreç bazı kişilerde yavaş ve verimsizdir. Bir folik asit takviyesi aldıktan sonra, vücudunuzun hepsini 5-MTHF'ye dönüştürmesi zaman alır (7)

Günde 200-400 mcg gibi küçük bir doz bile, bir sonraki doz alınana kadar tamamen metabolize edilmeyebilir. Takviye edilmiş gıdalar folik asit takviyeleri ile birlikte yenildiğinde bu sorun daha da kötüleşebilir (8,9)

Sonuç olarak metabolize edilmemiş folik asit, açlık durumunda bile insanların kan akışlarında yaygın olarak tespit edilir (10,11,12)

Bununla birlikte, yapılan bir çalışmada, folik asitin diğer B vitaminleri, özellikle de B6 vitamini ile birlikte alınmasının dönüşümü daha verimli hale getirdiğini göstermektedir. (10)

Metabolize edilmemiş folik asit zararlı mı?

Yapılana bazı çalışmalarda, kronik olarak yüksek metabolize edilmemiş folik asit seviyelerinin, aşağıdakiler dahil olmak üzere olumsuz sağlık etkilerine sahip olabileceğini göstermektedir:

• Artan kanser riski. Yüksek düzeyde metabolize edilmemiş folik asit, artan kanser riski ile ilişkilendirilmiştir. Bununla birlikte, metabolize edilmemiş folik asidin doğrudan bir rol oynadığını kanıtlayan hiçbir kanıt yoktur (13,14,15)
• B12 eksikliği. Yaşlı insanlar arasında yüksek folik asit seviyeleri, B12 vitamini eksikliğini maskeleyebilir . Tedavi edilmeyen B12 vitamini eksikliği, demans riskinizi artırabilir ve sinir fonksiyonunu bozabilir (16,17)

Günlük 400 mcg'lik küçük bir doz bile metabolize edilmemiş folik asidin kan dolaşımınızda birikmesine neden olabilir. (9,18)

En Sağlıklı B9 vitamini kaynağı nedir ? 

B9 vitamini besinlerden almak en iyisidir. Yüksek folatlı yiyecekler arasında kuşkonmaz, avokado, Brüksel lahanası ve ıspanak, marul gibi yapraklı yeşillikler bulunur.

Bununla birlikte, hamile kadınlar gibi bazı insanlar için, takviyeler yeterli B9 vitamini alımını sağlamanın kolay bir yoludur.

Folik asit, B9 vitamininin en yaygın tamamlayıcı şeklidir. Pek çok eczane ve internet sitelerinden alınabilir.

Diğer takviyeler, folik aside uygun bir alternatif olarak kabul edilen levomefolat olarak da bilinen 5-metiltetrahidrofolat (5-MTHF) içerir.(19,20,21,22)

Kaynaklar : 

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17654449/
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15652605/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24284617/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12163703/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24944062/
6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24944062/
7. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17617936/
8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16441927/
9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17378936/
10. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25943647/
11. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26269367/
12. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22854405/
13. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17551129/
14. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19920236/
15. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28600398/
16. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11971038/
17. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17209196/
18. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25733468/
19. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24494987/
20. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12600857/
21. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14985224/
22. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19917061/