İyot tiroid fonksiyonu, bağışıklık sağlığı, sinir sistemi düzenlemesi, meme sağlığı ve daha fazlası için kritik öneme sahiptir. Sağlıklı bir  hamilelik süreci  ve fetal gelişim için de çok önemlidir. Çok kuvvetli antiseptik özelliklere sahiptir ve yaraları dezenfekte etmek için kullanılmaktadır. 

İyot nedir?

İyot, vücudumuzun hormon üretmek, hücresel iletişimi sağlamak ve diğer birçok işlevi yerine getirmek için ihtiyaç duyduğu bir mineraldir. 

iyot sağlığımız ve  özellikle tiroid sağlığımız için çok gereklidir. 

Vücudumuz iyotu kendi başına sentezleyemez. Vücudumuzun ihtiyacı olan iyotu yeterince almak için beyin yoluyla ve gerekirse takviye yoluyla iyot almalıyız.  

İyodür

İyodür  , vücut tarafından alınan ve hormon sentezi gibi çeşitli biyolojik işlemlerde kullanılan bir iyot tuzu formudur. İyodür mide ve ince bağırsağın ilk kısmı olan duodenum [ 1 ] yoluyla emilir. Dolaşıma girdikten sonra,  çeşitli dokularda (örneğin tiroid, serviks, meme dokusu ve tükürük bezleri) bulunan ve hücrede iyotun kullanılmasına izin veren sodyum iyodür symporter adı verilen bir taşıma proteini vardır [  2 ].

Amerika Birleşik Devletleri, Kanada dahil olmak üzere birçok ülke, genel nüfustaki yaygın iyot eksikliğini önlemek için 1920'lerden beri tuz iyotlama programlarına sahiptir.  

Deniz tuzu, koşer tuzu, Himalaya tuzu gibi tuzlar bazı eser mineraller içermelerine rağmen iyotlu değildir. 

İyot Faydaları

İyotun en önemli görevi tiroid sağlığını, bağışıklık fonksiyonunu ve beyin ve sinir sistemine destek olmaktır.

Tiroid Sağlığı için İyot

İyotun vücuttaki en büyük görevi tiroid hormonlarının,  (TSH ,T3  ve T4)  üretilmesinde tiroidi desteklemektir. 

Tiroid, tiroid hormon sentezi sürecinde iyot kullanmak için selenyuma ihtiyaç duyar.

Bu nedenle tiroid sağlığı için takviyeyi almayı değerlendirirken selenyum ve iyot seviyeleri her zaman birlikte düşünülmelidir. [ 2 ] 

Aşırı iyot alımı hipotiroid semptomlarını başlatabilir veya şiddetlendirebilir, bu nedenle zaten hipotiroidizminiz varsa veya hipotiroidizme yatkınsanız iyot takviyesi kullanımında doktorunuza danışmalısınız. [ 3 ,  4 ]. 

Fetal Gelişim için İyot

İyota en çok ihtiyaç duyulan dönem hamilelik dönemidir. T4 üretimi hamilelik sırasında % 50 arttığı için iyota daha fazla ihtiyaç duyulmaktadır.  

İyot, fetal gelişim, özellikle fetal tiroid bezi gelişimi için gereklidir. Ayrıca, hamileliğin erken döneminde, fetüs tamamen annenin tiroid hormonu üretimine bağlıdır.  Hamile kadınlar için iyot RDA'sı 150'den 220 mcg/gün'e yükselir (ve RDA, fonksiyon için mutlak minimum gereksinimi temsil eder, bu nedenle bireysel ihtiyaçlarınız daha yüksek olabilir.) [ 1 ]

Şiddetli iyot eksikliği, bebeklerde ve çocuklarda bilişsel ve sinirsel gelişimin azalmasına da neden olabilir. [ 2 ].

Bağışıklık Fonksiyonu için İyot

İyot bağışıklık fonksiyonu için çok kritik bir öneme sahiptir. 

Doğal bir antiseptiktir. 

Ayrıca Helicobacter pylorinin  aşırı çoğalması gibi midede anormal bakteri üremesine karşı da koruma sağlar. İyot ayrıca hem biyolojik hem de kimyasal toksinleri nötralize edebilir.

İyot Genel bağışıklık hücresi fonksiyonunu artırmaktadır. Bu etki, tiroid hormonlarında artan üretimden ziyade iyotun kendisinden kaynaklanmaktadır [ 5 ]. Bununla birlikte, ek araştırmalar, bir kez daha çok fazla iyotun bağışıklık sistemi işlev bozukluğuna kolayca neden olabileceğini göstermektedir [ 6 ]. 

Fibrokistik Göğüsler İçin İyot

Meme dokusunda miyom, kanserli olmayan kitleler olan kadınlarda iyot eksikliği endikedir. Bu anormal büyümeler genellikle adet döngüsüne bağlı olarak ortaya çıkar ve kaybolur ya da zamanla birikebilir. İyot, anormal hücre gelişimi ve proliferasyonuna karşı koruduğu için, yeterli iyot seviyeleri bu miyomların oluşmasını önleyebilir [ 7 ]. 

Sinir Sistemi ve Beyin Sağlığı İçin İyot

Beynin birçok bölümü, hipokampus, nörotransmiterler, sinirlerimizi çevreleyen koruyucu miyelin ve biliş sürecinin kendisi dahil olmak üzere iyot eksikliğinden etkileniyor gibi görünüyor. İyotun beyin sağlığındaki rolü hakkında daha fazla araştırma yapılması gerekiyor, ancak vücudumuzdaki iyot seviyesinin sinir sistemi ve beyin sağlığını desteklediğini tahmin edebiliriz [ 8 ]. 

İyot eksikliği

İyot eksikliği aslında kadın vücudunda tiroid ve tükürük bezlerinin yanı sıra meme dokusu ve servikste de bulunduğu için özellikle kadınlarda çok yaygındır. 

Aşağıdaki  durumlarda iyot eksikliğine daha duyarlı olabilirsiniz :

• İyotlu tuz tüketmemek
• Hamile olmak
• Vegan beslenme veya pek çok hayvansal ürünü tüketmemek
• İyot eksikliği olan topraklara sahip bir bölgede yaşamak
• Guatrojen içeren yiyecekleri tüketmek (tiroidde iyot alımını engelleyen yiyecekler).

Düşük iyot hipotiroidizmi alevlendirebileceğinden, iyot eksikliği belirtileri birçok hipotiroid semptomuna benzer görünebilir. Olası iyot eksikliği semptomları şunları içerir: [ 1 ,  9 ]: 

• Halsizlik
• Soğuğa duyarlılık
• Düşük tiroid hormonu üretimi/dönüşümü
• zayıflık
• Kabızlık
• Kilo almak
• Kuru cilt
• Guatr (genişlemiş bir tiroid)
• Bozulmuş fetal beyin ve tiroid gelişimi dahil olmak üzere hamilelikle ilgili sorunlar.

İyot Kaynakları

İyodu diyetinizden ve takviye yoluyla alabilirsiniz. 

İyot Zengini Gıdalar

İyotun sağlıklı besin kaynakları şunları içerir [ 1 ]: 

• Deniz yosunu
• Deniz ürünleri: balık, istiridye 
• Süt ürünleri: süt, yoğurt, peynir
• Yumurtalar
• Sığır karaciğeri.

İşlenmedikçe ve extra iyot eklenmedikçe, bitki bazlı gıdalar çok iyi iyot kaynakları değildirler. 

Referanslar

1. https://ods.od.nih.gov/factsheets/Iodine-HealthProfessional/#en19
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18590348/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3968577/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26247626/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5694785/
6. https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs11596-007-0418-1
7. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8221402/
8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25880137/
9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22742605/